برآورد تبخیر - تعرق واقعی با استفاده از داده های سنجش از دور و مدل بیلان آب، یک مطالعه موردی: اراضی شرکت کشت و صنعت نیشکر میرزا کوچک خان

یکی از ضرورت های هر حوزه آبخیز، مدیریت منابع آب آن حوزه است. در همین راستا تخصیص مقداری از آب استحصال شده در حوزه به نیاز آبیاری محصولات زراعی، باغی و نیز پوشش های گیاهی طبیعی از مواردی است که علاوه بر حفظ پوشش های گیاهی و نیز پایداری کشاورزی در منطقه، به دوام خاک و جلوگیری از فرسایش نیز کمک زیادی می کند. با توجه به حضور انواع مختلف پوشش های گیاهی و آن هم در سطوح وسیع، محاسبه دقیق نیاز آبی از طریق روش های متداول محاسبه تبخیر - تعرق، امری دشوار و غیـر ممکـن می نماید. در همین راستا به روش هایی نیاز است که قادر به محاسبه نیاز آبی گیاهان در مقیاس وسیع بوده و نیز از دقت کافی برخوردار باشند. از الگوریتم هایی که جهت برآورد تبخیر- تعرق واقعی، با استفاده از تصاویر ماهواره ای مورد توجه بسیار قرار گرفته، الگوریتم بیلان انرژی در سطح زمین (سبال) می باشد. در مدل سبال از طریق برآورد تمامی مولفه-های انرژی در سطح با استفاده از تصاویر ماهواره ای از جمله تابش خالص، شار گرمای خاک و شار گرمای محسوس و با استفاده از معادله توازن انرژی اقدام به محاسبه تبخیر- تعرق می شود. هدف کلی تحقیق، برآورد تبخیر - تعرق واقعی (eta) از دو روش سبال و بیلان آب در سال زراعی 85 در محدوده کشت و صنعت نیشکر میرزا کوچک خان واقع در جنوب استان خوزستان می باشد. جهت تعیین سطوح زیر کشت و تراکم آن در یک فصل زراعی به سری زمانی اطلاعات سنجش از دور در طول فصل رشد نیاز است که از تصاویر 10 روزه سنجنده مودیس جهت تعیین تبخیر – تعرق واقعی استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که مدل سبال از کارایی خوبی جهت برآورد تبخیر – تعرق واقعی در فصل زراعی (فصل رشد) برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از مدل بیلان با مدل سبال همبستگی نسبتاً خوبی (r2=0.74) را در فصل رشد نشان دادند. نقشه های تولید شده در نرم افزار erdasو gis، بیانگر این مطلب هستند که زمین های خیس (خوب آبیاری شده) و یا با پوشش گیاهی خوب بالا تریـن میزان تبخیر- تعــرق را نشــان می دهند. با دور شدن از زمین های کشاورزی و نزدیک شدن به سطوح با پوشـش های گیاهی کم، میزان تبخـیر- تعرق بسیار کاهش می یابد. این نقشه ها با اطلاعات زمینی مطابقت بسیار زیادی را نشان داد. همچنین با مقایسه نتایج حاصل از مدل سبال با نتایج حاصل از تبخیر – تعرق گیاه مشاهده شد که نتایج حاصل از مدل سبال در فصل رشد گیاه نیشکر از همبستگی نسبتاً خوبی (r2=0.77) با نتایج حاصل از تبخیر – تعرق گیاه برخوردار است.